Izan nahi dugun hori, lortu nahi dugun hori, behar dugun hori eskura ez daukagunean hasten gara amesten... beraz amestu dezagun elkarrekin...

2007-04-18

GIZAKIA vs. JENDEA

Azken aldian eztabaida asko ari dira sortzen "gizaki" terminoaren inguruan...

Batzuen iritziz "gizon" hitzetik dator eta beraz gizaki, gizarte... hitz matxistatzat jo daitezke (history= his + story-ren ildotik doan teoria da).
Baina egia da, euskaraz fonetikoki zein gramatikoki ez dagoela ezer gizaki-gizonetik datorrela baiezta dezakeenik. -on>-a ez baita beste hitzetan betetzen.

Beste batzuen iritziz, gizon, gizakitik datorren hitza da, eta gizaki ere beste nonbaitetik datorren zerbait.

Orain, nire teoria... inongo oinarririk gabekoa, inongo frogarik ez dut baina beno, egun batzuk daramatzat honen inguruan pentsatzen eta hau da nire teoria:
- hizkuntza batek inguruan duen errealitatea islatzen duenez pentsatzekoa da "izan" aditza euskararen oinarrian zegoen aditza zela, existitzen zena adierazten zuena.
-izan-etik --------izaki sortuko litzateke, dagoena adierazten duen hitz moduan. beraz, izaki=dagoena (gaztelerako ente, ser)

- izenordeak (ni, hi, hura, gu, zu, zuek, haiek) hizkuntza guztien oinarrian daude eta beraz pentsa dezakegu iraganeko euskararen oinarri ere bazirela.

- "gu" garen "izaki" adierazteko zilegizkoa da pentsatzea
gu+izaki= gizaki (u+i= i)
- gizaki horretatik, gu izaki onak garela adierazteko "on" gehitu zitzaion ziurrenik-------- gizaki+ on > gizon ematea onar daiteke. hizkuntzen ekonomiari jarraituz.

nire ustez emakume beranduago sortu zen hitza da giza espeziearen ar eta emea bereizteko, emea+ kumea osaketatik eta orduan esleituko lietzaieke "gizon" gizaki arrei.

teoria hutsa, oinarririk gabea baina jorratzeko asmoa dudana. ni ez naiz jende erabiltzearen aldekoa gizaki erabiltzen zen leku guztietan, jende gure inguruko hizkuntzetan beste konnotazio batekoa delako, eta niretzat gizartea eta jendartea ez direlako sinonimoak.